بادرنجبویه Melissa officinalis

ریخت شناسی : گیاهی است علفی، معطر، به ارتفاع 120 -30 سانتیمتر و یا گاهی بیشتر، با ساقه ای افراشته، برگها تخم مرغی پهن یا بیضوی شکل و به طول 2 تا 8 سانتیمتر و به عرض 5/1 تا 5/4 سانتیمتر و دارای کرک های نرم خوابیده تا کرک های پراکنده و یا تقریبا بدون کرک است. گل ها درون چرخه های غیر متراکم محوری و هر کدام دارای 10 – 5 گل است.

اندام دارویی : اندام دارویی گیاه را برگ ها تشکیل می دهند. تمام برگ ها دارای حاشیه هلالی، دندانه ای پهن ، راس برگ تیز یا کند، سطح بالایی تقریبا بدون کرک، با رنگ سبز تیره، سطح زیرین بجز در طول رگه ها کرکدار و به رنگ روشن است.

بیشترین مقدار اسانس در هنگام شکفته شدن گلها وجود دارد. موسوم گلدهی این گیاه از خرداد تا اواخر مرداد است.

دامنه انتشار : این گونه در ایران در شمال ( جنگل گلستان، گنبد کاووس، طالش ) ، در آذربایجان ( حسن بگلو) ، غرب ( کرمانشاه، بیشه لرستان، ریجاب ) و در تهران می روید.

موارد مصرف : بادرنجبویه دارای اثرات آرام بخش، ضد باکتری، ضد اسپاسم و ضد ویروس می باشد و در درمان اختلالات گوارشی و قلبی با منشا عصبی و اضطراب مورد استفاده قرار می گیرد.

در طب سنتی نیز بادرنجبویه به عنوان آرام بخش، خشبو کننده دهان، التیام دهنده زخم ها و در درمان سوء هاضمه کاربرد داشته است.

این گیاه دور از نور و رطوبت و در ظرف در بسته نگهداری شود. نگهداری در دمای اتاق در طول 3 ماه موجب می شود تا 30 درصد میزان اسانس آن کاهش یابد.

اشتباهات : به جای بادرنجبویه در بازار دارویی ایران گیاهان متفاوتی از خانواده گاوزبان و نعنائیان ارائه می شود که به دلیل فقدان مواد موثره موجود در بادرنجبویه، اثر دارویی گیاه اصلی را ندارند. تعدادی از گیاهانی که در بازار ایران به جای بادرنجبویه ارائه می شوند عبارتند از :

nepeta spp ، dracocephalum moldavica ، stachys spp ، Asperugo procumbens

منبع : فارماکوپه گیاهان دارویی ایران