بهار نارنج Citrus bigardia

ریخت شناسی :

گیاهی است درختی به ارتفاع 5 – 3 متر با تاج پوششی گرد که به صورت کاشته شده در نواحی شمالی و جنوبی ایران وجود دارد. برگ ها دارای پهنک بیضوی پهن و یا تخم مرغی کشیده، نوک برگ تقریبا تیز و کشیده و قاعده آن گرد است. گلهای منفرد و یا به صورت دسته های چند تایی پراکنده در طول محور شاخه ها دیده می شود. گلبرگ ها به تعداد 5 عدد، سفید درخشان، ترد و شکننده می باشند. میوه گیاه نوعی سته موسوم به هسپریدوم به قطر حدود 5/7 سانتیمتر و نیم کروی است که اندکی در دو انتها تخت شده است و دارای 10 الی 12 حجره می باشد. پوست میوه ضخیم و خشن و در زمان رسیدن نارنجی رنگ، با مزه ترش ملایم است. شاخه تنه درخت تیغ دار، تیغ ها بلند و نوک تیز می باشد.

اندام دارویی :

بهار نارنج دارای گل هایی است مرکب از گلبرگ های معطر ضخیم و آبدار به رنگ سفید متمایل به زرد که بر روی آنها حفره هایترشحی اسانس را به روشنی می توان مشاهده نمود. گل بهار نارنج در حالت تازه دارای بویی معطر و مطبوع است ولی پس از خشک شدن بوی آن ضعیف می گردد.

برای مصارف دارویی، بهار نارنج را به حالت غنچه نشکفته، هنگام صبح پس از آنکه ذرات شبنم خشک شد از درخت می چینند و به سرعت در تاریکی خشک می کنند. موسوم گلدهی این گیاه فصل بهار است.

دامنه انتشار :

منشاء اولیه گیاه، نواحی شمالی هندوستان تشخیص داده شده است ولی امروزه در غالب نواحی معتدل و مساعد از جمله در ایران و به طور عمده در استانهای گیلان، مازندران و فارس پرورش داده می شود.

موارد مصرف :

از بهار نارنج به عنوان داروی آرامبخش استفاده می شود و همچنین در صنایع غذایی و آرایشی- بهداشتی به عنوان ماده معطر کننده مورد استفاده قرار می گیرد.

در طب سنتی بهار نارنج در تقویت اشتها، درمان اسپاسم های شکمی و نیز به عنوان آرامبخش و درمان طپش قلب مورد استفاده قرار می گرفته است.

موارد احتیاط :

بهتر است در اطراف و داخل چشم استفاده نشود.

طرز نگهداری :

در ظروف سر بسته، خشک، پر و مقاوم به نور نگهداری شود.

منبع : فارماکوپه گیاهان دارویی ایران